Wie door Ierland reist, komt regelmatig verwijzingen tegen naar ‘The Great Famine’. Soms staat er wel eens iets meer informatie bij, maar vaak moet je ook maar gewoon gokken wat ‘The Great Famine’ inhield. Kort samengevat is dit de Grote Hongersnood, die er tussen 1845 en 1850 voor zorgde dat de Ierse bevolking met miljoenen afnam. Niet alleen overleefden veel Ieren de Famine niet, ook trokken de Ieren in grote getale naar het buitenland.
Halverwege de 19e eeuw, was Ierland sterk afhankelijk van aardappels. Het was het hoofdvoedsel van de, vaak grote, gezinnen. In 1845 kwam er een aardappelziekte vanuit Amerika naar Europa, die er voor zorgde dat een groot deel van de aardappeloogst verloren ging. De Ieren hadden juist dat jaar een goede oogst verwacht, vanwege de uitstekende weersomstandigheden, maar tijdens het aardappelrooien bleken de aardappels vergaan te zijn tot een zwarte pulp, die allesbehalve eetbaar was.
Niet alleen viel hiermee het hoofdbestanddeel van de Ierse maaltijd weg, ook toonden de Engelse pachtheren geen greintje medelijden met hun pachters en eisten gewoon hun pacht. Werd deze niet betaald, dan joegen ze de Ieren van hun land. Daarnaast exporteerden de Engelsen het Ierse graan en zuivelproducten naar Engeland, zonder om te zien naar de verhongerende Ieren.
Het westen van Ierland werd het hardst getroffen door de hongersnood. Het aantal inwoners van Ierland liep in de tweede helft 19e eeuw terug van 8 miljoen naar 3,5 miljoen. Grote groepen Ieren emigreerden naar Amerika, Australië, Engeland en Schotland.
Ieren in Amerika
Tegenwoordig kom je in Ierland veel rondreizende Amerikanen tegen, op zoek naar hun roots. Vaak zijn hun voorouders tijdens de Great Famine naar Amerika vertrokken, waar dan ook grote gemeenschappen Ieren ontstonden. In Amerika zat men echter niet zo op de (katholieke) Ieren te wachten, zodat de uitzichtloosheid van hun situatie veel Ieren naar de fles liet grijpen, met alle gevolgen van dien. Toch heeft het de Ieren er niet van weerhouden om daar te settelen: rond het jaar 2000 waren er zo’n 34 miljoen Amerikanen met Ierse voorouders!
Veel van de Ierse ballades, die je in de pub hoort, gaan over het verblijf van de Ieren in Amerika en met name het heimwee dat ze daar hebben naar hun vaderland. De meren van Killarney, de groene velden van Athenry…in hun herinnering zien ze het allemaal weer voor zich! Bekende ballades zijn ‘Fields of Athenry’ en ‘Spancill Hill’.
Land League
In 1879 brak er opnieuw een aardappelziekte uit maar ditmaal waren de Ieren beter georganiseerd in een alliantie, ‘The Land League’ genoemd, die opkwam voor de Ierse boeren. Zij maakten zich hard voor een lagere pacht en stimuleerden de mogelijkheid voor Ierse boeren om zelf land te bezitten. Pachtheren, die zich tijdens de nieuwe aardappelziekte niet om hun pachters bekommerden, werden door de Land League hard aangepakt, waarbij er ook de nodige dodelijke slachtoffers vielen.
Er wordt gesteld dat de Great Famine een sterke rol speelde in de groeiende onafhankelijkheidsstrijd van de Ieren. Men verweet het de Engelse overheid dat die hen in de steek had gelaten (wat in feite ook zo was!), en meende dat een Ierse regering zich meer in zou zetten voor het welzijn van de Ieren.
Herinneringen aan de Great Famine
Op het eiland Achill vind je een deserted village, dat zeker een bezoek waard is. De bewoners zijn hier tijdens de Famine vertrokken maar de ruïnes van de huizen staan er nog steeds.
Verder vind je tegenwoordig in Dublin een indrukwekkend monument: het Famine Memorial naast de Liffey, op Customs House Quays. De magere emigranten lijken in de richting van de vroegere haven te lopen, vanwaar de schepen (doodskisten genoemd, vanwege het hoge sterftecijfer onderweg) naar hun nieuwe bestemmingen vertrokken.
Onder andere in Donaghmore (graafschap Laois) en in Strokestown (Roscommon) vind je een Famine Museum en op veel andere plaatsen zijn gedenkstenen geplaatst voor deze dramatische periode in de Ierse geschiedenis!
Een gedachte over “The Great Famine – een dramatische periode in de Ierse historie!”